زندگینامه عارف واصل آقا محمد بید آبادی، پیر و مراد کاشف

مولی محمد بیدآبادی (م 1198 ق)

دوران زندگی بیدآبادی در بحرانی‏ترین لحظات تاریخ ایران سپری شده است، اوایل عمر او مقارن با سقوط صفویه (1135 ق) و روی کار آمدن افاغنه بوده است. در زمان افاغنه و افشاریه نیز اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران با کشمکشهای فراوانی مواجه بود که در تاریخ ثبت است. به هر حال دوره آخر عمر وی مواجه با حکومت کریمخان زند بوده (1163 ق) و در این دوره وی به تربیت شاگردان علمی و اخلاقی همت گمارده است. شاگردی بیدآبادی نزد سه تن از بزرگان محرز و مسلّم است:
1 ـ سید قطب الدین محمد نیریزی شیرازی (1100 ـ 1173) صاحب منظومه فصل الخطاب که او نیز شاگرد شاه محمد دارابی بوده است؛
2 ـ میرزا تقی الماسی (م 1159 ق) از نوادگان مجلسی اول؛
3 ـ آخوند ملا اسماعیل خواجویی (م 1173 ق).
ارتباط اساتید مرحوم بیدآبادی با بنیانگذار حکمت متعالیه، ملا صدرا مجهول است؛ البته گفته شده که بیدآبادی از سید حیدر آملی و او از فیض کاشانی و او از ملا صدرا حکمت را یاد گرفته‏اند لیکن از سید حیدر آملی ذکری در کتب تراجم به میان نیامده است.2 باری این واسطه مفقوده با سقوط صفویه پیش آمده و باید با مراجعه به کتب تراجم عصر صفویه و افشاریه برطرف گردد.
شاگردان او نیز از مشاهیر و بزرگان بوده‏اند که از میان آنها مولی علی نوری، مدرّسِ بزرگ حکمت متعالیه و صدرالدین کاشف دزفولی ـ عارف مشهور را ـ می‏توان نام برد.
اکثر فلاسفه متأخر، سلسله اساتیدشان به مولی علی نوری و از وی به مرحوم بیدآبادی منتهی می‏گردد.
عرفای متأخر حوزه علمیه نجف و قم نیز اغلب سلسله اساتید خود را به مرحوم مولی حسینقلی همدانی و از وی به سید علی شوشتری می‏رسانند. در مورد اساتید عرفانی مرحوم شوشتری اختلاف هست ولی با ملاحظه یک سلسله قرائن قوی شاگردی او نزد مرحوم کاشف دزفولی مسلّم است که او نیز شاگرد بیدآبادی بوده آنچنان که ذکرش رفت. بالاتر از آن همسانی دستورهای عرفانی این عارفان با دستورهای مرحوم بیدآبادی، اتصال آنان را به مکتب تربیتی وی مسلّم می‏دارد.
تألیفات
در مورد تألیفات مرحوم بیدآبادی تا به حال کاوشی همه جانبه صورت نگرفته آنچه تا به حال منتشر گردیده چند نامه عرفانی و یک رساله فلسفی است ولی قطعا دستورهای وی چندین برابر دستورهای منتشر شده و نیز رسایل وی به چندین عنوان می‏رسد که اگر عمری باقی باشد و توفیقی حاصل، کتابی مستقل در این زمینه پرداخته خواهد شد.[1]

: برگرفته ازوبلاگ